Political Minds besteedt de komende tijd aandacht aan opvallende buitenlandse politici die in Nederland relatief onbekend zijn, maar die in toekomst van zich doen spreken. De serie begint in Frankrijk bij de minister van Economie, Industrie en Digitalisering : Emmanuel Macron.
Bankier tussen socialisten
In augustus 2014 benoemt Hollande tot ieders verrassing Macron tot minister van Economie, nadat de linkse lastpak Montebourg de laan is uitgestuurd. Een opvallende minister op verschillende vlakken : hij heeft geen politieke ervaring en met slechts 36 jaar oud wordt hij verantwoordelijk voor de haperende Franse economie. Macron heeft bovendien de meest onlogische achtergrond om lid te worden van een Franse socialistische regering: bankier bij een exclusieve zakenbank, Rothschildt. Dit terwijl Hollande tijdens zijn verkiezingscampagne in 2012 nog beweerde dat de financiële wereld zijn grootste tegenstander was. Macron is dan al adviseur van Hollande en wordt in de pers zijn “rechterhersenhelft” genoemd. Op het idee van Hollande de allerrijksten 75% inkomstenbelasting te laten betalen, zegt Macron: “het is hier net Cuba, maar zonder zon erbij”.
Zijn persoonlijke achtergrond is niet heel spannend : hij komt uit het Noord-Franse Amiens (bekend om zijn schitterende gotische kathedraal), zijn ouders zijn artsen en hij heeft net als ieder zichzelf respecterende Franse politicus de prestigieuze Ecole Nationale de l’Administration (ENA) doorlopen. Enige saillante detail is dat hij getrouwd is met een negentien jaar oudere vrouw, die al zeven keer oma is : Brigitte Trogneux, zijn lerares Frans op het lyceum.
Als minister van Economie doet hij geregeld van zich spreken. Dat begint al kort na zijn benoeming als hij de 35-urige werkweek ter discussie stelt, maar dat wordt meteen in de kiem gesmoord door het kader van de Parti Socialiste (PS). Grootste wapenfeit is zijn ‘loi Macron’, wetgeving die de Franse economie enigszins versoepelt, ondermeer door flexibelere winkelopeningstijden en het privatiseren van buslijnen. De partijloze Macron (hij was slechts van 2006-2009 lid van de PS) wordt als sociaalliberaal bestempeld en geniet veel populariteit bij Franse kiezers, maar zeker niet bij de linkerflank van de PS: het ontbreekt hem duidelijk aan een basis in die partij.
Een nieuwe beweging
Daar heeft Emmanuel zelf ook over nagedacht en hij lanceert in zijn geboorteplaats Amiens 6 april jl. een heuse politieke beweging: En Marche! (zoiets als ‘aan de gang’ of ‘in beweging’). De gedachte is een politieke beweging te op te richten die noch links, noch rechts is maar openstaat voor iedereen. De politiek moet veranderen en daarvoor wil hij ook met rechts samenwerken. Macron constateert teveel blokkades waardoor Frankrijks sterke punten onbenut blijven: er moeten kansen gecreëerd worden. Dit betekent dat ondernemerschap meer aangemoedigd dient te worden, innovatie en technologie centraler moeten staan en de Europese droom nieuw leven in wordt geblazen.
Dit initiatief heeft helemaal niks te maken met de presidentsverkiezingen van 2017 bezweert de jonge minister en bovendien: ik ben geen kandidaat als Hollande voor een tweede termijn gaat. Eerste minister Manuel Valls, zelf in beeld als mogelijke opvolger van Hollande, gromt dat een beweging van links en rechts geen hout snijdt in het gepolariseerde Frankrijk. Macron zegt En Marche! echter te gebruiken om een goede diagnose te stellen over de staat van het land en daaruit een politieke programma op te stellen.
Naar eigen zeggen zou En Marche! al in enkele weken 25.000 aanhangers hebben opgeleverd. Daarbovenop bestaat sinds begin maart een groep van ongeveer 3.000 aanhangers ‘Les jeunes avec Macron’ die de denktank “La gauche libre” hebben opgericht. Op de internetsite (www.en-marche.fr) worden thema’s aangesneden die verder gaan dan economie en werkgelegenheid, maar waar het nog wel aan een uitwerking ontbreekt. Het lidmaatschap is gratis en bij aanmelding wordt de nieuwe aanhanger getrakteerd op een filmpje waarin Macron, vanaf place Trocadero met de Eiffeltoren in de rug, voor de komende weken ‘ongekende voorstellen’ aankondigt.
Macronmania
Het mediaoffensief is een feit en er is zelfs sprake van ‘Macronmania’. Een week na de lancering van En Marche! staat het echtpaar Macron op de omslag van glamourblad Gala en het gerenommeerde tijdschrift Paris Match, waarbij Brigitte en Emmanuel op de rode loper voor het Elysée staan met de ondertitel: samen op weg naar de macht. Daar krijgt Macron snel spijt van vanwege de ongelukkige timing. Zijn politieke baas Hollande heeft namelijk diezelfde week een eigen mediaoffensief: les dialogues citoyens, waarbij hij live op TV op uitermate stuntelige wijze met burgers in debat gaat over zijn beleid. Hollande zegt bij die gelegenheid dat Macron in zijn team zit, onder zijn autoriteit opereert en loyaal is. Macron zegt echter diezelfde dag vanuit Londen dat zijn eigen kandidatuur niet uitgesloten is. Hollande zal overigens eind van dit jaar aangeven of hij voor een tweede termijn gaat.
De Franse Tony Blair?
De politieke analisten buitelen al vanaf 6 april over elkaar heen om de zet van Macron te verklaren en En Marche! te duiden. Het kan een onschuldige manier zijn om zijn populariteit te benutten voor een herverkiezing van Hollande, die politiek bijna dood is en elk duwtje in de rug kan gebruiken. Dat kan Macron het premierschap opleveren, ware het niet dat een herverkiezing van Hollande volstrekt onwaarschijnlijk is. Hij kan ook voorsorteren op het steeds reëlere scenario dat Hollande zich niet opnieuw kandideert. Macron was een tijdlang adviseur en vertrouweling van Hollande en hij kan zijn protegé in het zadel willen hijsen. Eerste minister Manuel Valls staat verder van Hollande af en kan minder op diens hulp rekenen.
Voor Macron is er een groot obstakel: als hij de kandidaat van links of de PS wil worden, dan moet hij eerst de interne voorverkiezingen winnen en de linkerflank is minder gecharmeerd van hem: hij is niet de man die de barricaden opgaat om met opgestroopte mouwen voor de rechten van de arbeiders op te komen. Zijn profiel is ook nog wat flets: we weten niet hoe hij over buitenlandse politiek, onderwijs of volksgezondheid denkt. Iemand als de oud-minister van Sociale Zaken en burgemeester van Lille, Martine Aubry, zal hem dan met gemak verslaan.
In dat geval kan Macron zijn eigen beweging gebruiken om zelfstandig kandidaat te worden. Sommige Fransen zijn wat moe van de nooit eindigende felle links-rechts tegenstelling in het land, Macron kan dat wellicht doorbreken. Het zou betekenen dat 20 jaar na Tony Blair in Frankrijk een derde weg voet aan de grond krijgt. Maar zover is het nog lang niet: de PS en iedereen die daarom heen hangt is uit de gratie bij de kiezer. Macron komt van heel ver om überhaupt de tweede ronde te halen van de presidentsverkiezingen, zeker omdat de rechtse burgemeester van Bordeaux, Alain Juppé, hoge ogen gooit als volgende president. Tegelijkertijd is Emmanuel Macron de enige frisse wind die open staat om met nieuwe ideeën Frankrijk te leiden dus: en marche!
Het bericht En Marche! Dark horse Emmanuel Macron komt in beweging verscheen eerst op Political Minds.